مراقبت‌های قبل از بارداری :

مراقبت‌های قبل از بارداری  

اگر می‌خواهید مادر شوید، اگر می‌خواهید نوزادی سالم به دنیا بیاورید و اگر دوست دارید خودتان هم پس از زایمان مادری سالم باشید، مراقبت‌های قبل از بارداری را نادیده نگیرید.
اغلب مادران جوان می‌دانند چگونه باید در دوران بارداری از خود و فرزند دلبندشان مراقبت کنند، ولی متاسفانه خیلی از آن‌ها از کنترل‌های قبل از بارداری غافلند...

مراقبت های قبل از بارداری,مراقبتهای قبل از بارداری چیست ؟,مراقبتهای قبل از بارداری دوم,مراقبتهای قبل از بارداری برای مردان,مراقبتهای قبل از بارداری در طب سنتی,تغذیه قبل از بارداری,تغذیه قبل از بارداری

دکتر الهه ثناگو، جراح و متخصص بیماری‌های زنان و زایمان با اشاره به اهمیت مراقبت‌های پیش از بارداری تاکید می‌کند:
«همه خانم‌ها باید قبل از بارداری برای کنترل و بررسی‌های لازم از نظر وجود مشکلات احتمالی به پزشک متخصص مراجعه کنند.
پزشک نیز باید به کمک معاینات و آزمایشات قبل از لقاح، از سلامت کامل مادر مطمئن شود. وجود هر گونه مشکل پزشکی قبل از بارداری باید تشخیص داده شود و کنترل‌های لازم در مورد آن صورت پذیرد.
خانم هایی که سابقه فشار خون بالا دارند، افراد دیابتی، کسانی که دچار مشکلات تیروئیدی، قلبی، کلیوی، ریوی، کم خونی، بیماری‌های روماتیسمی و... هستند، باید قبل از بارداری به منظور کنترل بیماری کاملا بررسی شوند.»

دارو مصرف کنیم یا نه؟
به طور حتم برای درمان هر بیماری باید اقداماتی صورت گیرد و در صورت نیاز داروهایی طبق نظر پزشک مصرف شود، اما همیشه در این‌باره سوالی برای مادران مطرح است؛ مصرف دارو در دوران بارداری خطرناک است یا نه؟!
دکتر ثناگو با اشاره به این‌که خانم‌ها به هیچ‌وجه نباید در دوران بارداری خودسرانه داروهای خود را قطع کنند، هشدار می‌دهد و می‌گوید:
«مصرف برخی از انواع داروها حین بارداری الزامی است. بعضی از داروها هم در این دوران با داروهایی امن و مناسب برای جنین جایگزین می‌شوند؛ مانند داروهای خوراکی قند خون که در دوران بارداری، انسولین جایگزین آن می‌شود.
در اغلب موارد مقدار داروهای تیروئید در دوران بارداری تغییر می‌کند، پس اگر پزشک میزان مصرف آن را کم یا زیاد کرد، در مصرف مقدار جدید دقت کنید.
همچنین بیماران قلبی یا افرادی که دچار درجاتی از نارسایی کلیوی هستند نیز حتما باید قبل و حین بارداری تحت آزمایش و معاینات لازم قرار گیرند. در مورد این بیماران، بارداری حتما باید با اجازه و نظر پزشک باشد.»

دردسر بیماری‌های مادر برای جنین
مادران دلسوز باید دقت کنند، گاهی بیماری آن‌ها گریبان جنین را هم می‌گیرد. دکتر ثناگو با اشاره به این نکته می‌گوید:
«وجود بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت و فشار خون بالا اگر در دوران بارداری کنترل نشود، ممکن است باعث کاهش رشد جنین در رحم و حتی مرگ او شود. این بیماری‌ها علاوه بر جنین برای مادر نیز مشکلاتی جدی ایجاد خواهند کرد.
قبل از بارداری باید سلامت دهان و دندان بررسی شود و برای درمان پوسیدگی‌های دندانی اقدامات لازم صورت گیرد. ثابت شده است عدم رعایت بهداشت دهان و وجود دندان‌های پوسیده می‌تواند باعث زایمان زودرس شود.»
دکتر مظهری، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز درباره کم‌خونی در خانم‌ها می‌گوید:
«مشکل کم‌خونی زنان باید قبل از بارداری برطرف شود. مصرف مکمل‌های آهن با تجویز پزشک از زایمان‌های زودرس، تولد نوزاد با وزن کم و به ‌خطر افتادن سلامت مادر و کودک جلوگیری می‌کند.
هیچ زنی نباید قبل از درمان کم‌خونی خود اقدام به بارداری کند، زیرا در دوران بارداری به خصوص در اواسط و اواخر این دوره در معرض کم‌خونی قرار می‌گیرد.
اگر زنی با زمینه کم‌خونی‌های قبلی باردار شده باشد، طی بارداری مایعات کلی بدن و حجم خون افزایش پیدا کرده و اندام‌های بدن مادر به موازات رشد جنین، نیاز بیشتری به آهن پیدا می‌کند.
گاهی در 3 ماهگی، 6 ماهگی و 9 ماهگی مقدار نیاز بدن به آهن به 5 برابر قبل از بارداری می‌رسد که تأمین چنین نیاز افزوده‌ای تنها از طریق بهبود کیفیت تغذیه مادر امکان‌پذیر نخواهد بود.»
خانم از سه ماه قبل و در یک ماه اول بارداری باید قرص اسید فولیک مصرف کنند. از ماه چهارم به بعد نیز مصرف قرص آهن برای خانم‌های باردار الزامی است

خانم‌های شاغل و دوستداران ورزش دقت کنند
خیلی از خانم‌های باردار، شاغل هستند و باید در طی بارداری در محل کار خود حاضر شوند. به گفته دکتر ثناگو بارداری منعی برای کار کردن خانم‌های شاغل ندارد، ولی ایستادن به مدت طولانی و انجام فعالیت‌های بدنی و ذهنی شدید که منجر به خستگی بیش از حد شود می‌تواند موجب بروز عوارضی مانند زایمان پیش از موعد و حتی بالا رفتن فشار خون حاملگی شود. دکتر ثناگو در این زمینه توصیه می‌کند:
«در این دوران باید فعالیت‌های بدنی در حدی باشد که منجر به خستگی بیش از حد مادر نشود.
ورزش کردن در دوران حاملگی ممنوع نیست. پس خانم‌هایی که ورزشکار هستند می‌توانند در این ماه‌ها هم به فعالیت ورزشی خود ـ البته با شدت متوسط ـ ادامه دهند. بهترین ورزش برای خانم‌های باردار ورزش‌های هوازی (ایروبیک) است. اما انجام ورزش‌هایی که در آن‌ها احتمال زمین خوردن و صدمات بدنی وجود دارد، توصیه نمی‌شود. البته ورزش کردن برای گروهی از خانم‌های باردار ضرر دارد که تشخیص این مورد با پزشک متخصص است.
رانندگی کردن در این دوران مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی کمربند ایمنی حتماً باید بسته باشد.»

تغذیه در دوران بارداری
تغذیه مناسب یکی از موضوعات مهم و اساسی در این دوران است که معمولاً بیش از بقیه موارد مورد توجه خانم‌های باردار قرار می‌گیرد. دکتر ثناگو در این‌باره یادآور می‌شود:
«به طور معمول از سه ماه قبل و در یک ماه اول بارداری خانم‌ها باید قرص اسید فولیک مصرف کنند. از ماه چهارم به بعد نیز مصرف قرص آهن برای تمامی خانم‌های باردار الزامی است. مصرف سایر مکمل‌ها و ویتامین‌ها در دوران بارداری ضرورتی ندارد. اما در افراد خاص مثل گیاهخواران، کسانی که سوءتغذیه دارند و حاملگی‌های دوقلو مصرف آن‌ها نیز الزامی است.»
دکتر اشرف سماوات، رئیس اداره ژنتیک وزارت بهداشت با اشاره به تاثیر ویتامین اسیدفولیک در جلوگیری از بروز نقص مادرزادی لوله عصبی می‌گوید:
« مصرف قرص اسید فولیک برای زنان در دوران بارداری برای جلوگیری از ناهنجاری نقص لوله عصبی در نوزادان کافی نیست و میزان این ویتامین در خون مادر باید قبل از بارداری افزایش یابد.
نقص لوله عصبی نوزاد در اثر کمبود اسید فولیک در بدن مادر به وجود می‌آید که در صدر ناهنجاری‌های مادرزادی است. در نقص لوله عصبی، کاسه سر و یا لوله عصبی (از سر تا کمر) کاملا بسته نمی‌شود و اعصاب از این مناطق بیرون می‌زند و نوزاد دچار صدمات بسیار زیادی می‌شود.
بسیاری از این نوزادان در ماه‌های ابتدایی جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری از نوزادانی هم که به نقص در ناحیه کمر مبتلا هستند، با ناهنجاری‌های زیادی از جمله فلج پاها و بی‌اختیاری ادرار روبه‌رو می‌شوند.
میزان بالای اسید فولیک هیچ ضرری برای سلامت انسان ندارد. بنابراین زنان باردار علاوه بر غذاهای دارای اسید فولیک، باید در دوران بارداری قرص اسید فولیک را نیز مصرف کنند. علاوه بر آن، لازم است همواره در رژیم غذایی زنان، میزان مناسبی از سبزیجات و برگ‌های سبز و تازه وجود داشته باشد.»

بیماری‌هایی در دوران بارداریخانم‌های باردار معمولا از مشکلاتی مانند کمر درد، تهوع، پا درد، معده درد و... شکایت دارند. اما باید بدانیم گاهی خود حاملگی عامل اصلی بروز چنین مشکلاتی است و مادران نباید خیلی نگران شوند. دکتر ثناگو در این‌باره می‌گوید:
«70 درصد خانم‌های باردار، درد تحتانی کمر را تجربه می‌کنند که اغلب، شرایط حاملگی دلیل بروز آن است. ولی در موارد شدیدتر حتما باید از نظر مشکلات ارتوپدی بررسی‌های لازم صورت گیرد.
حالت تهوع و استفراغ کردن در اوایل بارداری میان خانم‌ها شایع است که 90 درصد تا شروع نیمه دوم حاملگی بهبود می‌یابند.»
بارداری ، زایمان، علائم بارداری، علائم زایمان - تبیان

قبل از انتخاب نوع زایمان، این مطلب را بخوانید

وقتی به مطب دکتر متخصص زنان، زایمان و نازایی رفتم تا درباره علت افزایش شمار جراحی های سزارین در کشور از او بپرسم زنی باردار در اتاقش نشسته بود که با کنجکاوی به گفتگوی مان گوش می داد. او آمده بود تا از پزشک معالجش بخواهد به هر قیمتی شده است برایش جراحی سزارین انجام دهد اما حرف های من و عشوری مقدم که تمام شد، او هم دست به شکم گرفت و بلند شد که « دکتر ! نظرم عوض شده ... به نظرم زایمان طبیعی عاقلانه تر باشد...»
بیمار این متخصص، اگر نظرش را عوض نمی کرد زایمانش جزئی از آمار سزارین های فراوانی می شد که امروز ایران را در رتبه دوم سزارین در جهان قرار داده است اما حالا که تغییر رای داده است به آمار زنانی می پیوندد که درد زایمان طبیعی را تحمل می کنند تا پس از زایمان، تنی سالم تر و نوزادانی باهوش و سلامت داشته باشند.

به طور متوسط حدود 20 درصد زایمان ها باید به شیوه سزارین انجام شود. اما  این آمار به گواه وزارت بهداشت در کشور ما 46 درصد است! علاوه بر این رئیس انجمن علمی مامایی اخیراً اعلام کرده است کشورمان از نظر تعداد جراحی های سزارین در دنیا رتبه دوم را دارد.

شما هم حتما مراجعانی دارید که جراحی سزارین برای شان ضرورتی ندارد اما اصرار می کنند سزارین شوند. این طور نیست؟
بله متاسفانه درخواست ها برای جراحی سزارین زیاد شده است اما سزارین برای همه آنهایی که درخواست این نوع جراحی را دارند، لازم نیست و گروهی بر اساس باورهای غلط تصمیم می گیرند زیر تیغ جراحی بروند.

باورهای غلطی  که خانم ها مطرح می کنند، معمولا چیست؟
خیلی های شان می ترسند!

ترس شان از چیست؟
برخی از درد زایمان وحشت دارند و به علت همین ترس از چند ساعت درد کشیدن، حاضرند مضرات سزارین را بپذیرند. گروهی هم تصور می کنند زایمان طبیعی ممکن است منجر به آسیب دیدن جنین شان شود مثلا نگرانند که مبادا نوزادی در طول گذراندن مراحل سخت به دنیا آمدن، دچار آسیب مغزی شود. حتی این تصور هم وجود دارد  که بخشی از فلج های مغزی در نوزادان به علت زایمان های طبیعی است.

این تصور درست است؟
نه درست نیست. اگر صحیح بود وقتی آمار سزارین در کشورمان بالا رفت، درصد فلج های مغزی کاهش پیدا می کرد در حالی که چنین اتفاقی نیفتاده است. این نشان می دهد ارتباط معنی داری میان این دو وجود ندارد.

باورهای غلط دیگر جز این چیست؟
متاسفانه گروهی از خانم ها هم صرفا از سر چشم و هم چشمی با خانم های دیگر فامیل می خواهند جراحی سزارین داشته باشند. گروهی حتی عنوان می کنند که زایمان طبیعی دور از شان آنهاست.

البته گمان می کنم بخشی از علل افزایش آمار سزارین هم مربوط به پزشکانی است که این نوع جراحی را به مراجعه کنندگان شان پیشنهاد می کنند؟
بله برخی پزشکان هم این نوع جراحی را ترجیح می دهند. علت اولش این است که زایمان طبیعی وقت نمی شناسد و در هر ساعتی از شبانه روز ممکن است رخ بدهد در حالی که پزشک برای سزارین زمان مشخصی را تعیین می کند و لازم نیست در همه ساعات آماده باشد. از سوی دیگر برخی پزشکان نگرانند که مبادا در صورت مجبور کردن بیمار به زایمان طبیعی و پیش آمدن حادثه ای پیش بینی نشده  برای او، متهم به کوتاهی در حق بیمار شوند و با قانون در بیفتند. در حالی که اگر حمایت قانونی از پزشک وجود داشته باشد او جرات می کند به بیمارش زایمان طبیعی را پیشنهاد کند. مساله دیگر هم  این است که زایمان طبیعی زمان بر است در حالی که تعرفه ها با میزان وقتی که پزشک به این نوع جراحی اختصاص می دهد، متناسب نیست.

در زایمان طبیعی پزشک چند ساعت باید کنار بیمار باشد؟
پزشک برای زایمان طبیعی بیمارش باید حدود 4-6 ساعت زمان اختصاص بدهد اما در سزارین متوسط وقتی که پزشک صرف بیمار می کند حدود یک ساعت است. با این حال تعرفه زایمان طبیعی از سزارین کمتر است. معمولا تعرفه بیمارستانی جراحی سزارین  21K  و زایمان طبیعی 15k است. k  ضریبی است که برای تعیین تعرفه جراحی مورد استفاده قرار می گیرد که البته بسته به سطح بیمارستان مقدار تعرفه ای که به ازای k  به جراحی تعلق می گیرد، متفاوت است.

از دیدگاه شما چرا در کشورهای توسعه یافته آمار سزارین کمتر است؟
شاید علتش این باشد که در آن کشورها اگر جراحی سزارین غیر ضروری تشخیص داده شود با پزشک برخورد قانونی می شود. از سوی دیگر خانم های باردار در آن کشورها محاسبه می کنند که اگر زایمان طبیعی داشته باشند دو ساعت پس از زایمان می توانند راه بروند و یک هفته بعد حتی سر کار برگردند در حالی که اگر جراحی سزارین شده باشند تا یک هفته پس از جراحی نمی توانند راه بروند و تا سه چهار هفته نیز نمی توانند به کار مشغول شوند و از آنجا که در این کشورها فقط در ازای کار دستمزد مناسب می دهند خانم ها مایلند هرچه زودتر پس از زایمان سرکارشان بروند، پس زایمان طبیعی را ترجیح می دهند. به علاوه در آن کشورها به خانم ها اطلاع رسانی شده است که مضرات سزارین و فواید زایمان طبیعی چیست و بنابر این آنها برای حفظ سلامت خود و نوزادشان زایمان را بیشتر از سزارین می پسندند. 

مگر سزارین چه خطری برای سلامت مادر دارد؟ 
در زایمان طبیعی برشی روی شکم مادر ایجاد نمی شود اما در سزارین شکم مادر دست کم 10-11 سانت شکافته می شود و در لایه های مختلف بخیه می خورد. سزارین یک جراحی بزرگ است  و امکان دارد عوارضی مانند خونریزی، عفونت و چسبندگی احشاء داخل لگن ایجاد کند. خطر چسبندگی جفت هم در زایمان بعدی خانم هایی که سزارین می کنند، زیاد است. ما به این پدیده می گوییم آکرتا که در آن جفت به دیواره رحم می چسبد و در مواردی پزشک ناچار می شود هنگام تولد بچه، رحم را خارج کند. البته این اتفاق ممکن است در زایمان طبیعی هم بیفتد اما در سزارین امکان آن بیشتر می شود. میزان خونریزی هم در زایمان طبیعی و سزارین متفاوت است به طوری که در زایمان طبیعی، بدن به طور متوسط 500 سی سی خون ازدست می دهد و در  سزارین 1000 سی سی. همچنین با وجود پیشرفت های علمی، هنوز هم نمی شود از عوارض بیهوشی در سزارین غافل بود.

من شنیده ام که برخی خانم ها پس از سزارین از افتادگی و تغییر شکل شکم شان گله دارند. آیا افتادگی شکم واقعا از عوارض سزارین است؟
چون در سزارین جدار شکم باز می شود دیگرهرگز قوام قبلی اش را به دست نمی آورد. در بدن، پس از پوست و چربی، لایه ای به نام فاشیا قرار دارد که مسئول قوام شکم است. وقتی این لایه شکافته می شود دیگر نمی تواند مانند گذشته شکم را محکم نگه دارد.

آیا حقیقت دارد که خانم های سزارین شده، حتی در میانسالی هم به مشکل بر می خورند؟
از هر چهار خانمی که به دهه 50 زندگی می رسند، امکان دارد یکی ناچار شود رحمش را به علت مشکلاتی در آورد. در چنین مواردی خانم هایی که سابقه سزارین داشته اند بیشتر در معرض خطر هستند و امکان دارد به عوارضی همچون پاره شدن مثانه یا مسدود شدن حالب دچار شوند. حالب لوله باریکی است که ادرار را از کلیه به مثانه می برد.

نوزادان حاصل از سزارینی هم از نظر سطح سلامت با نوزادان حاصل از زایمان طبیعی فرق دارند؟
بر خلاف تصور عمومی، نوزادان زایمان طبیعی سالم تر از نوزادان سزارینی هستند. در جریان زایمان طبیعی،  فشاری به قفسه سینه نوزاد می آید و باعث می شود مایع رحمی که داخل ریه نوزاد شده راحت تر از آن خارج شود و بچه گریه کند اما در سزارین، خروج این مایع از ریه بیشتر زمان می برد. هرچه بچه زودتر گریه کند، اکسیژن زودتر به مغز او می رسد که باعث افزایش ضریب هوشی اش می شود. علاوه بر این گفته می شود که کودکان سزارینی در بزرگسالی دچار مشکلات تنفسی هم می شوند که البته من در این باره مقاله ای نخوانده ام.

زایمان طبیعی هم عوارضی دارد؟
عوارض زایمان طبیعی بسیار ناچیز است. شاید بشود گفت تنها عارضه اش شل شدگی لگن در برخی خانم هاست. البته معنایش این نیست که سزارینی ها به این عارضه دچار نمی شوند اما در خانم هایی که زایمان طبیعی می کنند این عارضه بیشتر است که با دارو و جراحی می شود آن را درمان کرد. در جراحی هایی که برای درمان این عارضه استفاده می شود نیازی به باز کردن شکم نیست و جزو جراحی های سنگین به حساب نمی آید.

خانم هایی که سزارین می شوند می توانند در دفعات بعدی به شکل طبیعی زایمان کنند؟
متاسفانه کسی که دو بار سزارین شود دیگر نمی تواند زایمان طبیعی داشته باشد.

کدام گروه از مادرها باید حتما سزارین کنند و به هیچ وجه نمی توانند زایمان طبیعی داشته باشند؟
اگر وضعیت قرارگیری جنین به گونه ای باشد که سرش به سمت پایین نباشد، یعنی عضو نمایش جنین، چیزی غیر از سرش باشد. یا اگر بند ناف جلوتر از سر جنین وارد مجرای زایمانی شود یا اگر وزن نوزاد بالاتر از 4500 گرم باشد یا اگر لگن مادر تنگ باشد یا پیش تر ضربه خورده یا شکسته باشد و ساختار طبیعی اش را از دست داده باشد، حتما باید جراحی سزارین انجام شود. در مواردی که مادر مبتلا به ایدز یا تبخال فعال دهانه رحم باشد، یا جفت سرراهی داشته باشد یعنی جفت نوزادش در جای مناسبی قرار نگرفته باشد، یا سابقه جراحی رحم داشته باشد هم سزارین ضروری است.

علاوه بر این گاهی ما با پدیده « زجر جنینی» مواجهیم یعنی ضربان قلب جنین در حال افت کردن است، گاهی جنین کونیوم دفع کرده یعنی در بدن مادر مدفوع غلیظ کرده است، گاهی مادر با روش های کمک باروری مانند آی وی اف باردار شده یا توده ای یا ناهنجاری در رحم دارد، در این موارد ما حتما جراحی سزارین را پیشنهاد می کنیم. در پره اکلامپسی یا اکلامپسی (مسمومیت بارداری) که همراه با فشار خون بارداری و دفع پروتئین و تشنج است نیز در صورتی که زایمان مادر نزدیک باشد، ما سزارین انجام می دهیم. 

تعیین جنسیت فرزند :

مایلید نوزاد پسر داشته باشید یا دختر؟دوست دارید جنسیت آن کدامیک از این دو باشد؟بهتر است این توصیه ها را با دقت بخوانید.

دانشمندان در زایشگاه پور- رویال پاریس روشی را ابداع کرده اند که به مادر امکان می دهد شانسی بیش از 50 درصد را برای انتخاب جنسیت فرزندش خواه دختر یا پسر داشته باشد. اساس این روش به طور کلی شامل نوع تغذیه متفاوت مادر طبق تمایلش که دختر می خواهد یا پسر و بر پایه تکنیک ویژه بارورسازی است.

تغذیه مادر آینده:

این روش بر این اساس است که تغذیه ای غنی از کلسیم و منیزیم امکان تولد نوزادان دختر و تغذیه ای غنی از نمک و پتاسیم احتمال تولد نوزادان پسر را افزایش می دهد. برای دستیابی به یک نتیجه مثبت باید دستکم مدت 10 هفته قبل از باروری از رژیم غذایی که در ذیل توصیه می شود، پیروی کرد.

برای داشتن نوزاد پسر:

باید نوع تغذیه حاوی نمک بوده، گوشت، ماهی، نان، سبزیجات تازه، حبوبات( لوبیا،عدس، نخود)، سیب زمینی، آرتیشو یا کنگر فرنگی، میوه های تازه و خشک، پرتقال، زردآلو، هلو،، گیلاس، بلوط، انجیر خشک به اندازه تمایل مصرف کرد و به ویژه باید موز خورد که از نظر پتاسیم بسیار غنی است.

باید چای ، قهوه آب میوه، آب معدنی گازدار نوشید و از مصرف شیر، پنیر ، تخم مرغ، همین طور انواع لبنیات ، غذاهایی حاوی پنیر و تخم مرغ ، میگو و دیگر سخت پوستان دریایی و آب های معدنی غنی از کلسیم خودداری کرد.

در واقع، این ارتباط میان پتاسیم و کلسیم + منیزیم است که اهمیت دارد.هرچه ارتباط پتاسیم و کلسیم + منیزیم بالاتر باشد ، شانس تولد یک نوزاد پسر بیشتر است. بنابراین، علاوه بر رژیم غذایی می توان از یک درمان دارویی کمکی با مصرف کپسول ها یا شربت پتاسیم دستکم در مدت طول زمان دوره آمادگی و دوره باروری استفاده کرد.

برای داشتن نوزاد دختر:

مصرف شیر، آب، پنیر بدون نمک، نان، بیسکویت ، سبزیجات بی نمک ، گوشت و ماهی که تا حد ممکن فاقد نمک باشند، میوه های تازه و خشک، کره، شکر و مرباجات توصیه می شود. باید از مصرف سوسیس و کالباس، گوشت های دودی نمکدار، ماهی دودی و نمکدار، موز، زردآلو، آووکادو، پرتقال، ماءالشعیر، آب سیب الکلی، قهوه ، چای، شکلات و آب های معدنی گازدار اجتناب شود. هرچه ارتباط پتاسیم و کلسیم + منیزیم کمتر باشد ، شانس تولد یک نوزاد دختر بیشتر خواهد بود.

علاوه بر رژیم غذایی می توان از یک درمان دارویی کمکی با مصرف کپسول ها یا شربت کلسیم و منیزیم دستکم در مدت طول زمان دوره آمادگی و دوره باروری سود جست.

در انتخاب نوع جنسیت فرزند ، تغذیه نقش مهمی را ایفا می کند با این حال نباید نقش مسائل عاطفی و روانی میان زن و شوهر را نادیده گرفت. یک روش جدید آمریکایی از نظر علمی ظاهرا مطمئن تر به نظر می رسد. براساس این روش، در واقع جنسیت فرزندان به پدر ارتباط دارد زیرا 50 درصد اسپرماتوزوئیدها دارای کروموزوم X (دختر) و 50 درصد دارای کروموزوم Y (پسر) هستند.

زنان قبل از بارداری تیروئیدشان را چک کنند!

خانم های باردار در دوران بارداری کم کاری و پرکاری تیروئید را جدی بگیرند

زنانی که دچار پرکاری یا کم کاری تیروئید هستند قبل از اقدام به بارداری باید درمان شوند. رشد مغز جنین در ابتدای بارداری وابسته به هورمون تیروئید مادر است.

کره‌های گیاهی، از چربی‌های ترانس خیلی مضری هستند که می‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را از طریق بالا بردن سطح کلسترول بد در خون، افزایش دهند و علاوه بر آن، کلسترول خوب را نیز در خون کم کنند.

زنانی که دچار پرکاری یا کم کاری تیروئید هستند قبل از اقدام به بارداری باید درمان شوند. رشد مغز جنین در ابتدای بارداری وابسته به هورمون تیروئید مادر است. برای کم کاری و پرکاری دارو تجویز می‌‌شود.

پرکاری به خصوص در سه ماهه اول بارداری باید با دارو کنترل شود که مشکلی برای جنین بوجود نیاورد. اگر مادری دچار پرکاری تیروئید درمان نشده باشد خطر سقط در جنین افزایش می‌‌یابد. هورمون تیروئید جنین از هفته ۱۱ شروع به ترشح می‌‌کند و تا هفته ۱۱ جنین باید از تیروئید مادر استفاده کند.

کمبود هورمون تیروئید در مادر موجب کاهش ضریب هوشی در کودک می‌‌شود. گاهی ممکن است کم کاری تیروئید مادر در دوران بارداری مشخص نشود. کودکانی که از این مادران متولد می‌‌شوند با کم کاری تیروئید مواجه هستند. اگر کم کاری تیروئیدی زود تشخیص داده نشود کودک در آینده دچار اختلالات ذهنی و جسمی خواهد شد.

البته در تمام کشور غربالگری نوزادان وجود دارد و نوزادان دچار کم کاری تیروئیدی خیلی زود تشخیص داده می‌‌شوند. به مادران توصیه می‌‌کنیم کم کاری و پرکاری تیروئید را جدی بگیرند. گاهی خودشان هم می‌‌توانند جلوی آیینه ایستاده و به تیروئید خود نگاه کنند. آزمایش‌هایی که برای تشخیص کم کاری و پرکاری تیروئید انجام می‌‌شوند چندان گران قیمت نیستند و زنان می‌‌توانند قبل از بارداری آزمایشات تیروئید را انجام دهند. البته معمولا کم کاری و پرکاری تیروئید علایمی در افراد ایجاد می‌‌کند که ناخودآگاه آنها را به پزشک ارجاع می‌‌دهد.

منبع:salamatnews.com

آنچه باید درباره تست‌های غربالگری بارداری بدانید

سن مادر با ابتلای جنین به اختلالات ژنتیکی ارتباط مستقیم دارد

 از قدیم گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. در گذشته برخی بیماری‌ها تا حدی قابل پیشگیری نبود. در بیشتر موارد پدرها و مادرها تا زمان به دنیا آمدن فرزند نمی‌توانستند بدانند که او به لحاظ ژنتیکی دچار ناهنجاری است یا خیر! فرزند حتی اگر بیمار باشد شیرین و دوست‌داشتنی است، درست! اما وقتی می‌شود با چند آزمایش، ناهنجاری‌ها را پیش از تولد تشخیص داد، منطق حکم می‌کند این آزمایش‌ها را برای راحتی خیال خودتان هم که شده انجام دهید.

درباره تست‌های غربالگری بارداری، ضرورت و کاربرد آنها در سنجش میزان سلامت جنین با دکتر قاضی‌زاده، متخصص زنان و زایمان به گفت‌وگو نشستیم.

شاید برای شما هم اتفاق بیفتد
حتما اطراف خود کودکان مبتلا به بیماری‌های مادرزادی یا ناهنجاری‌های ژنتیکی دیده‌اید. کودکان معصومی که به دلایل ژنتیکی و نقص در کروموزوم‌های خود بیمار بوده و از داشتن یک زندگی نرمال و طبیعی محروم هستند. بسیاری از زنان در زمان بارداری یا پیش از بارداری این استرس را تجربه می‌کنند که مبادا فرزندشان دچار مشکلاتی از این دست باشد.

راهنمای آزمایشگاهی دوران بارداری
به‌هر حال باید واقع‌بین بود و نسبت به ابتلای جنین به انواع ناهنجاری‌ها آگاهی داشت تا بتوان در زمان و شرایط مناسب برای پیشگیری اقدام کرد. امروزه انواع آزمایش‌های پیشرفته وجود دارد که می‌تواند احتمال وجود هر نوع بیماری و ناهنجاری را در نوزاد به شما بگوید؛ یعنی درست همان زمان که جنین در رحم شماست با چند آزمایش می‌توانید از سلامت یا احتمال بیماری‌ها آگاه شوید.

پیشگیری بهتر  از درمان
سندرم داون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ژنتیکی است که آمارها می‌گوید از هر 700 نوزاد زنده که به دنیا می‌آید یک نوزاد به این بیماری مبتلاست. همچنین برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند انواع نقص‌های کروموزومی (تریزومی 18 و تریزومی 13) ازجمله بیماری‌های جدی به‌شمار می‌روند.

این روزها تست‌های غربالگری بارداری می‌تواند احتمال ابتلای جنین به انواع نقص‌های ژنتیکی و کروموزومی را شناسایی کند. درضمن این تست‌ها در مراکز درمانی کشور (بیمارستان‌های دی، صارم، مرکز تخصصی ابن‌سینا و...)  انجام می‌شود. در هر مرکزی که آزمایشگاه و سونوگرافی داشته باشد، می‌توان تست‌های غربالگری انجام داد. در صورتی‌که این تست‌ها تایید کند جنین به ناهنجاری‌های جدی مبتلاست، با کسب مجوزهای قانونی و شرعی می‌توان جنین بیمار را  تاقبل از چهار ماهگی سقط کرد.

تفاوت تست‌های غربالگری و تشخیصی
باید این را بدانید که آزمایش‌های غربالگری از آزمایش‌‌های تشخیصی متفاوت هستند. آزمایشات غربالگری شامل آزمایش خون مادر و سونوگرافی است که در مراحل اول بررسی‌ها انجام می‌شوند و احتمال ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی را تخمین می‌زنند. این آزمایش‌‌های کم‌خطر بوده و هزینه کمتری دارد.

اگر تست‌های غربالگری برای ابتلای جنین به بیماری‌های ژنتیکی درصد بالایی را درنظر بگیرد، لازم است آزمایش‌های پیشرفته‌تر تشخیصی هم انجام شود. آزمایش‌‌های تشخیصی شامل آمنیوسنتز (نمونه‌برداری از مایع آمنیو) و CVS (نمونه‌برداری از پرزهای جفتی) است که احتمال تخمین زده شده در تست‌های غربالگری را تایید یا رد می‌کنند.

کدام روش مطمئن‌تر است؟
 آمنیوسنتز پیشرفته‌ترین روش تشخیص ناهنجاری‌های پیش از تولد است که به دلیل خطرات آن بهتر است فقط زمانی انجام شود که به وجود این بیماری‌ها در جنین مشکوک شده‌ایم. به علاوه زمانی که سن مادر بالا باشد نیز از این روش برای تشخیص استفاده می‌کنیم. در آمنیوسنتز با استفاده از سوزن و ورود آن به داخل رحم از روی شکم، مقداری از مایع آمنیوی جنین را برداشته و آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. آمنیوسنتز یک روش سرپایی است و حدود 20 دقیقه طول می‌کشد.

آمنیوسنتز برای تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، تریزومی 18، تریزومی 13، سندرم Xشکننده، نقص در لوله‌های عصبی و. . . کاربرد دارد. اگر کسی دنبال تشخیص قطعی است، باید حتما آمنیوسنتز  انجام دهد. آمنیوسنتز جواب قابل قبولی دارد و تقریبا صددرصد است چون فرمول کروموزومی در این روش دیده می‌شود و قاعدتا نباید اشتباهی وجود داشته باشد.

 نمونه‌برداری از پرزهای جفتی جنین در هفته‌های 11 تا 12 بارداری انجام می‌شود

 
روشی ساده‌تر از آمنیوسنتز
برخی روش‌های ساده‌تر از آمنیوسنتز هم وجود دارد که در هفته‌های 11 و 12 بارداری می‌توان انجام داد. نمونه‌برداری پرزهای جفتی   CVS یکی از این روش‌ها است. در این روش به جای استفاده از مایع آمنیوتیک از پرزهای جفتی جنین نمونه‌برداری می‌شود. نمونه‌برداری از پرزهای جفتی جنین در هفته‌های 11 تا 12 بارداری انجام می‌شود، بنابراین تشخیص سریع‌تر ناهنجاری‌های جنین در روش CVS یک مزیت این روش نسبت به آمنیوسنتز محسوب می‌شود. البته باید توجه داشت در صورت عدم اجرای درست این روش ممکن است احتمال سقط نسبت به آمنیوسنتز بیشتر باشد. به علاوه اگر این روش زودتر از 10 هفتگی انجام شود، ممکن است سبب ایجاد ناهنجاری اندامی یا چهره‌ای شود.

چه زمانی آمنیوسنتز لازم است؟
در تست‌های تشخیصی پیشرفته‌تر مانند آمنیوسنتز از آنجایی که سوزن به رحم مادر وارد می‌شود، احتمال سقط وجود دارد. به‌علاوه متخصص حتما باید در تمام طول انجام آمنیوسنتز دقت داشته باشند که آسیبی به جنین یا روده‌های مادر وارد نشود. همچنین با رعایت نکات بهداشتی و توجه به سابقه بیماری‌های مادر می‌توان از انواع عفونت‌ها هم پیشگیری کرد. با وجود تمام عوارض احتمالی که برای آمنیوسنتز برشمردیم اما همه این عوارض به احتمال کمی رخ خواهند داد و درمجموع این روش خطر زیادی ندارد.

اما به‌هرحال زمانی فرد را برای آمنیوسنتز می‌فرستیم که ریسک بالایی برای ابتلا به بیماری‌ها در جنین در مراحل اولیه تخمین زده شده باشد؛ بنابراین برای بسیاری از مادران انجام مراحل پیشرفته‌تر چندان لزومی ندارد اما باز هم این تصمیم با خود پدر و مادر است که مراحل غربالگری را ادامه بدهند یا خیر.

سن مادر و ناهنجاری‌های جنین
سن مادر با ابتلای جنین به بیماری سندرم داون یا اختلالات ژنتیکی دیگر مثل سندرم ادوارد ارتباط مستقیم دارد. هرچه سن مادر بالاتر باشد احتمال ابتلای فرزند به این اختلالات نیز بیشتر می‌شود؛ بنابراین  به خانم‌های بارداری که سن بالای 40 سال دارند توصیه می‌کنیم از همان ابتدا   سراغ آمنیوسنتز بروند.

زیرا مشکلات کروموزومی در مادران بالای 40 سال احتمال بیشتری دارد و بالای یک مورد در 200 تولد است.  درباره خانم‌های کمتر از 40 سال توصیه می‌شود ابتدا بین 11 تا 13 هفتگی یکبار سونوگرافی انجام دهند. بعد از این سونوگرافی اگر لازم باشد خانم را برای مراحل بعدی ارجاع می‌دهیم. یکی از مواردی که در این سونوگرافی بررسی می‌شود ضخامت پوست گردن جنین (NT) است که اگر ضخامت آن بیش از 3 میلی‌متر باشد دیگر آزمایش خون را پیشنهاد نکرده و مستقیما برای آمنیوسنتز می‌فرستیم.

نتیجه سونوگرافی به شما چه می‌گوید
ضخامت پوست گردن طبیعی است یا نه! برای تشخیص ضخامت پوست گردن (شاخص NT) و نرمال بودن آن جداولی وجود دارد که براساس سن بارداری و جنین مشخص شده است. معمولا اگر ضخامت پوست گردن بیش از 3 میلی‌متر باشد نیاز به بررسی‌های پیشرفته‌تر احساس می‌شود. سونوگرافیست تشخیص می‌دهد که ضخامت پوست گردن جنین براساس سن او طبیعی و نرمال است یا خیر. اگر نتایج نشان دهد ضخامت پوست گردن جنین نرمال نیست، این موضوع می‌تواند احتمال ابتلای جنین به سندرم داون، سندرم ترنر و تریزومی 18 و 13 را بیشتر کند. در چنین مواردی ممکن است مادر را برای آزمایشات تخصصی‌تر مثل آمنیوسنتز ارجاع دهیم.

بینی شکل گرفته یا نه؟
مورد دیگری که در سونوگرافی اولیه بررسی می‌شود، نوع تیغه بینی یا همان شاخص (NB) است. حتما دیده‌اید کودکانی که مبتلا به سندرم داون یا تریزومی 21 هستند، بینی‌های فرورفته و صاف دارند. یعنی بینی این کودکان برجستگی ندارد؛ بنابراین مشاهده تیغه بینی و بررسی برجستگی آن در 11 تا 13 هفتگی جنین می‌تواند نشان دهد احتمال ابتلای جنین به سندرم داون وجود دارد یا خیر.

فرم صورت طبیعی است یا خیر؟
اندازه‌گیری زاویه بین صورت و فک بالا در سونوگرافی اولیه مشخص می‌شود. از آنجا که صورت کودکان مبتلا به سندرم داون فرورفته و صاف است، زاویه بین صورت و فک بالای این کودکان باز است؛ بنابراین در بررسی‌های مربوط به سونوگرافی سن 11 تا 13 هفتگی اگر زاویه بین صورت و فک بالا باز (منفرجه) باشد و صورت برجستگی نداشته باشد، ممکن است احتمال ابتلا به سندرم داون را در نظر بگیریم. 

 عملکرد مغز و قلب نرمال است؟
بررسی ساختار، وضعیت و عملکرد مغز یکی دیگر از موارد ارزیابی است. در سونوگرافی باید قسمت‌های مختلف مغز ازجمله بطن سوم به خوبی قابل دیدن و ارزیابی باشد. از این سونوگرافی می‌توان رشد مغز، وضعیت بخش‌های مختلف و...  را هم بررسی کرد. بررسی جریان خون و وضعیت قلب هم باید مورد بررسی قرار بگیرد.  در بین تمام این بررسی‌ها آنچه از همه مهم‌تر است ضخامت پوست گردن و دیدن استخوان بینی جنین است. با این فاکتور می‌توان احتمال ابتلای جنین به سندرم داون را حدس زد.

وضعیت کلیه و ستون فقرات چگونه است؟
در 18 هفتگی و با انجام سونوگرافی تکمیلی می‌توان برخی موارد مثل وضعیت کلیه‌ها، قلب و ستون فقرات جنین را هم تا حدودی  بررسی کرد. بررسی احتمال کیست‌های کوچک در مغز جنین، مشاهده یک نقطه اکوژن در قلب جنین و برخی نشانه‌های دیگر که به‌عنوان نشانه‌های جزئی هستند هم در این آزمایش‌های 18 هفتگی مورد بررسی قرار می‌گیرند. وجود نشانه‌های جزیی مثل کیست‌های مغزی یا یک نقطه اکوژن در قلب به این معنی نیست که جنین حتما مبتلا به سندرم داون است یا حتما باید آمنیوسنتز انجام دهد؛ این نشانه‌ها به ما می‌گوید کمی دقیق‌تر آزمایش‌های را بررسی کنیم. اگر آزمایش‌های قبلی مشکوک و اصطلاحا لب مرز باشد در آن صورت باید آمنیوسنتز   انجام داد.

با سونوگرافی ان تی می‌توان احتمال ابتلای جنین به سندرم داون را حدس زد

تست تکمیلی به چه کسی توصیه می‌شود؟
اگر نتایج آزمایش‌های اولیه مناسب باشد و مشکلی وجود نداشته باشد در 11 تا 13 هفتگی مرحله اول آزمایش خون انجام می‌شود. در این آزمایش خون دو شاخص مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این مرحله برخی هورمون‌ها (Beta H. C. G free) و برخی پروتئین‌ها (PAPP_A) را اندازه‌گیری می‌کنند. این نتایج را کنار نتایج حاصل از ضخامت پوست گردن و سن مادر قرار داده و میزان احتمال ابتلای جنین به بیماری‌های کروموزومی را به صورت یک عدد کسری تخمین می‌زنند.

اهمیت آزمایش‌های مرحله دوم غربالگری
معمولا آزمایش‌های مرحله دوم از حدود 15 تا 20 هفتگی انجام می‌شود که در این آزمایش‌های باز هم برخی شاخص‌ها و پروتئین‌های بدن جنین اندازه‌گیری می‌شود. اگر نتایج این مرحله میزان احتمال ابتلا از یک مورد در 200 مورد را نشان بدهد انجام آمنیوسنتز که مرحله بعدی است توصیه می‌شود. اگر احتمال ابتلای جنین از این میزان کمتر باشد، می‌توان جنین را سالم قلمداد کرد اما یک سونوگرافی تکمیلی هم توصیه می‌کنیم. به‌طورکلی خانم‌هایی که ریسک بالایی برای ابتلای جنین به سندرم داون و تریزومی 18 و 13 را در آزمایش‌های اولیه غربالگری نشان داده‌اند، برای انجام آزمایش‌های بعدی ارجاع داده می‌شوند. خانم‌هایی که ریسک کمتری را نشان داده‌اند، می‌توانند تصمیم بگیرند برای آزمایش‌های پیشرفته‌تر اقدام کنند یا خیر.

در چه شرایطی آزمایش‌های مرحله دوم لازم نیست؟
اگر احتمال ابتلای جنین به ناهنجاری‌های ژنتیکی بین یک مورد در 300 تا یک مورد در هزار باشد، بهتر است آزمایش‌های مرحله دوم انجام شود. اگر احتمال ابتلا یک مورد در بالای هزار باشد (یعنی مخرج عدد کسری بالای هزار باشد) به دلیل اینکه احتمال ابتلای جنین به این بیماری‌ها بسیار کم می‌شود، می‌توان با صلاحدید متخصص آزمایش‌های مرحله دوم را انجام نداد. اما اگر احتمال ابتلا بیشتر از یک مورد در 300 باشد، حتی می‌توان مستقیم خانم باردار را برای آمنیوسنتز معرفی کرد و منتظر نتایج آزمایش‌های مرحله دوم نشد.

چقدر به تست‌های غربالگری اعتماد کنیم؟
 به‌طور کلی انواع تست‌های غربالگری می‌تواند میزان احتمال ابتلای جنین به بیماری‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، تریزومی 18 و 13، نقص لوله‌های عصبی، برخی نقص‌های ساختاری مثل بیماری‌های قلبی مادرزادی، شکاف کام و لب (لب شکری) و. . . را تخمین بزند و این تست‌ها، تشخیصی و قطعی نیست.

به این معنی که براساس تست غربالگری نمی‌توان گفت جنین صد درصد سالم است؛ فقط می‌توان گفت شانس ابتلای جنین بسیار خفیف است. اگر کسی سابقه بیماری‌های ژنتیکی در بستگان درجه یک، سابقه تولد نوزاد ناهنجار یا سابقه مرگ جنین مکرر داشته؛ در این موارد انجام آمنیوسنتز عاقلانه‌تر است تا فقط بخواهیم به نشانه‌ها تکیه کنیم.

چه زمانی مجوز سقط صادر می‌شود؟
پزشکی قانونی همیشه با سقط درمانی موافقت نکرده و مجوز صادر نمی‌کند. ممکن است موارد پزشکی ارائه‌شده به تایید پزشکی قانونی نرسد. به علاوه گاهی دیر مراجعه کردن افراد، دلیل دیگری است که سقط را غیرممکن می‌کند. براساس قوانین پزشکی قانونی، مادران باردار تنها درصورتی‌که قبل از 4ماهگی از مراجع قضایی گواهی دریافت کنند، می‌توانند فرزندشان را سقط کنند.

در غیر این صورت، مادر باید با بیماری‌هایی که ممکن است خود او را از پای در آورد یا منجر به تولد نوزاد بیمار شود، کنار بیاید.

ازجمله بیماری‌هایی که ممکن است مجوز سقط را از مراجع مربوط دریافت کند، می‌توان تریزومی 13، 18، 16، نشانگان فریاد گربه، اختلالات رشدی کشنده، اختلالات کشنده اعصاب مرکزی، ناهنجاری‌های کشنده مربوط به مغز و جمجمه (مثل بیرون‌زدگی جمجمه، تشکیل‌نشدن بخشی از مغز و. . . )، اختلالات شدید چشمی (مثل زمانی که بر اثر بیماری چشم‌ها به هم متصل می‌شوند) و. . . را نام برد.

منبع:مجله سیب سبز/برترین ها